Бөөр хос эрхтэн бөгөөд хүний биед явагдсан бодисын солилцооны эцэст илүүдэн үлдэж, хэрэгцээгүй болсон бодисуудыг шээс болгон гадагш гаргах үндсэн үүрэгтэй эрхтэн юм. Тэдгээр бодисууд нь хүний биед хортой бодисууд байхаас гадна элдэв нянгууд ч байдаг учир эргээд бөөрийг гэмтээх, өвчлүүлэх эрсдэл байнга оршин байдаг. Ялангуяа тухайн хүний бие суларсан, өөр бусад өвчнөөр өвдсөн, гэмтсэн зэрэг цөөнгүй тохиолдол бөөрөнд ялгагдаж байсан нянгууд идэвхжин өвчин эмгэг үүсгэх нь элбэг. Бөөр хамгийн түрүүнд өгсөх замаар халдвар авдаг болох нь тогтоогдсон байдаг. Өгсөх замын халдвар гэж доороос дээш дамжин халдвар тархахыг хэлдэг бөгөөд бэлгийн замын халдварт өвчнүүд, шулуун гэдэс орчмын идээт үрэвсэл, төрөх үеийн болон сарын тэмдэг ирэх үед умайн амсар үл ялиг нээгдэх үед үтрээнээс дээш орсон халдвар зэргийг хэлдэг. Бөөрний эмгэгүүдийн дотроос хамгийн элбэг тохиолддог нь бөөрний тэвшинцрийн үрэвсэл буюу пиелонефрит юм. Пиелонефрит зөвхөн өгсөх замаар төдийгүй хоолойн архаг өвчин /ангина/, шүд хорхойтох /кариес/, тэрчлэн халдварт ханиад томуу, корь, салхин цэцэг, гахайн хавдар зэрэг өвчнүүдийн хүндрэл байдлаар илрэх нь цөөнгүй.

Хоёр бөөр хэвлийн арын хана буюу ууц орчим байрлах ба өөхөөр битүү хучигдан хамгаалагдаж, булчин, шөрмөс, бөөрнөөс давсаг руу орсон шээс дамжуулах суваг, гол судас, мэдрэлийн багц зэрэгт өлгөгдсөн байдалтай оршдог. Бөөрний суваг бөөрөн дотор ормогц тэвш хэлбэртэй хөндий болон тэлэгдэх ба энэ нь тэвшинцэр болон салаалж бөөрний эх биеийн эдтэй холбогдоно. Энд цусаар дамжин илүүдэл бодис ялгарч тэвшинцрээр дамжин тэвшинд хуримтлагдаж байгаад гуурсаар давсагт, давсганд бөөгнөрсөн шээс хэсэг хугацааны дараа гадагш гардаг ерөнхий зохин байгуулалттай. Энэ бүх замаас хамаараад бөөрний эмгэг өөр өөр нэршил, харилцан адилгүй эмнэл зүй, эмчилгээний төрөлтэй байдаг. Тухайлбал, бөөрийг бэхэлж байсан булчин, шөрмөс гэмтсэн, суларсан, хэт турж өөх нь татарсан, хүнд өвчнөөр удаан өвдсөн, хүчтэй доргих төрлийн ажил удаан жил хийсэн зэрэг шалтгаанаас бөөр унших эмгэг цөөнгүй гардаг. Энэ үед ууцаар хөшиж өвдөх, шээс ойр ойр хүрэх, эсвэл тасалдах, заримдаа цустай шээх, цусны даралт ихдэх, хавагнах зэргээр илэрдэг. ЭХО-д харуулах, Рентген зураг авахад ерөнхийдөө аль талын бөөр унжсан нь харагддаг. Бага зэрэг унжилт бол биеийн эсэргүүцэл сайжруулах эмчилгээ, дасгал хийх, биеийн жингээ ялимгүй нэмэгдүүлэх зэргээр аяндаа зүгээр болдог. Харин унжилт их бол шээсний цорго, артери, венийн судаснууд нугарч, доторх гүйдэл нь саатах, тасалдах зэргээр хүндэрч, улмаар бөөрний бусад эмгэгүүд, бөөр чулуужих хүртлээ даамжирдаг. Эмчилгээ нь юуны өмнө үндсэн шалтгааныг арилгах, үрэвссэн, өвчилсөн хэсэгт чиглэсэн байх учиртай. Бөөрний аль нэг хэсэгт чулуужсан бол эхэн үед чулуу хайлуулах эмчилгээ хийж үзэх ба ингээд үр дүн өгөхгүй бол мэс заслын аргаар чулууг авах, улмаар бөөрийг чулуутай нь хамт авах шаардлага ч гарч болно. Ер нь бөөрний эмгэг дээр дурдсан бөөр унжих, сунахаас эхлээд бөөрний их биеийн /тархилаг болон холтослог эд гэж нэрлэдэг/ үрэвсэл эмгэг, тэвш, тэвшинцрийн эмгэг, шээс дамжуулах гуурсны эмгэг, давсагны эмгэг, бөөр өөхлөх, бөөрний эд сорвижих, хавдар, чулуу, бөөрний сүрьеэ, бөөрний тэмбүү, бруцеллёз, бөөрний аль нэг хэсгийн няцралт гэмтэл, шээсний суваг битүүрэх, бөглөрөх, тасрах, аль нэг хэсгээрээ бүдүүрэх, цүлхийх, зэргэлдээ эрхтэнд үүсэн хавдар, уйланхайд дарагдах гэхчлэн их олон төрлөөр өвчилж болно. Бөөр шээсний зам эрүүл, өвчтэйг хамгийн эхлээд шээсний гаралт, хэмжээ, өнгө, үнэр, өтгөн шингэн, шээх хооронд хугацаагаар оношилно. Тиймээс хүн бүр шээх үедээ ямар нэг өөрчлөлт орсон эсэхийг анзаарч байхад гэмгүй. Ялангуяа хүүхдэд бол оношийн гол эх үүсвэр болдог юм. 

“Эрүүл мэнд” гэр бүлээрээ унших номоос